به هركس بخواهد توسعه مي‌دهد، زندگي‌اش رفاه است، به هركس بخواهد زندگي‌اش را تنگ مي‌كند. باز كردن و تنگ كردن رزق دست خداست. منتهي اگر مؤمن باشد، كلمه‌ي «عبادِهِ» تو عبد من هستي، اگر هم تنگ مي‌گيرم براي تو «لَهُ» است، به نفع تو است. اگر داغي مي‌بيني پولت گم مي‌شود، به نفع تو است. بار دوم نه «عبادِهِ» در آن است، مي‌گويد: باز مي‌كنيم، مي‌بنديم. شما بنده‌ي من نيستيد، چون آيه‌ي قبلش براي آدم‌هاي مجرم است.

نكاتي كه در اين آيه است اين است كه هم آنهايي كه پول دارند و هم آنهايي كه گرفته مي‌شود، من يكوقت اين را مثلي زدم، اين مثل هم از يك بنده خدايي بود، مرحوم شد، خدا رحمتش كند. مي‌گفت: انسان بايد مثل كارمندهاي بانك باشد. كارمندهاي بانك يك روز مسؤول گرفتن پول هستند، يك روز مسؤول پرداخت پول هستند. نه روزي كه مي‌گيرد، شاد است. نه روزي كه مي‌دهد سكته مي‌كند چون مي‌گويد: براي من كه نيست. با يك دست مي‌گيرد، امروز در اين قسمت بانك مسؤول گرفتن پول‌هاست. فردا قسمت ديگر بانك مسؤول پرداخت مي‌شود. نه دريافت، نه پرداخت، نه گرفتن، نه دادن، هيچكدام در روح كارمند اثري ندارد. خدا گفته بايد طوري باشيد «لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى‏ ما فاتَكُمْ» (حديد/23) اگر «فاتَ» يعني فوت شد، اگر «فاتَكم» چيزي از شما فوت شد، «لا تَأْسَوْا» غصه نخوريد. «وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ» دادند، فرح شاد نشويد. دادند، جفتك نزنيد. گرفتند سكته نكنيد! مثل كارمندهاي بانك.

بعد از آيه‌ي اول مي‌گويد: «وَ ما أَنْفَقْتُمْ مِنْ شَيْ‏ءٍ فَهُوَ يُخْلِفُهُ وَ هُوَ خَيْرُ الرَّازِقينَ» (سبأ/39) اين هم تفسيرش را بگويم. نكاتي را كه در اين آيه من ديشب نوشتم اين است.

سوال: دنیای مجازی زمینه گناه را خواسته یا ناخواسته فراهم می‌نماید، مخصوصا در امثال فیس نما و مسنجر و… برای اینکه ما به گناه نيفتيم چه اقدامی می‌شود انجام داد؟ و آیا ما هم در این گناه نقشی داريم؟

حجت الاسلام قرائتي در كتاب گناه شناسي عواملي كه انسان را از گناه باز مي دارد معرفي كرده كه به چند مورد آن در اين پاسخ اشاره خواهد شد.

1: تفكر در عاقبت كار: بطور كلى تفكر و انديشه‏‌ى صحيح، بطور مستقيم يا غير مستقيم عامل بازدارنده از انحرافات و گناهان مى‏‌شود، و همچون آينه‏‌ى صاف نشان‏ دهنده‏‌ى زيبايى‏‌ها و زشتى‏‌ها است. چنانكه حضرت على عليه السلام مى‌‏فرمايد:
فكر آينه‏‌ى صاف است.[1]
حضرت در روايت ديگري مي‌فرمايد: كسى كه نيكو بينديشد، دستخوش لغزش نمى‏‌شود.[2]
بله واقعا همين گونه است كه حضرت فرموده است تفكر در عواقب كار، عامل مصونيت از گناه است.

2: توجه به حضور خدا در همه جا: ايمان به خدا، و ياد او در همه حال و اعتقاد به اينكه همه ما در محضر خدا هستيم، از اساسى ترين اهرم‏‌هاى بازدارنده از گناه است، اثر و نقشى كه اين عقيده در كنترل انسان و جلوگيرى از طغيان غرائز حيوانى دارد، هيچ چيز چنين اثر و نقش را ندارد. و قدرت ايمان به خدا و ياد او در ريشه‏‌كن نمودن گناه از همه‏‌ى قدرت‏‌ها نيرومندتر است. سازمان‏‌هاى پليسى و انتظامى با فقدان ايمان و تكيه‏‌گاه معنوى هرگز نمى‌‏توانند در اصلاح فرد و جامعه توفيق يابند.
ايمان به خدا و اعتقاد به آگاهى او بر همه چيز و حضور او در همه جا، در انسان آنچنان نيرويى در برابر گناه به وجود مى‌‏آورد كه او را همچون سپرى فولادين و نفوذ ناپذير در برابر گناهان مى‏‌كند.
انسان ممكن است در خانه باشد و با بستن در، مانع حضور ديگران شود ولي مانع حاكم و قاضي روز قيامت نمي‌تواند باشد همان گونه كه خداوند در قرآن كريم انسان‌ها را به اين نكته هشدار داده و مي‌فرمايد:
آيا انسان نمى‌‏داند كه خداوند همه اعمالش را مى‏‌بيند؟ [3]
و در آيه ديگري مي‌فرمايد:
قطعاً پروردگار تو در كمينگاه است. [4]
و در آيه ديگري مي‌فرمايد:
خداوند چشم‏‌هايى را كه به خيانت گردش مى‏‌كند، مى‏‌داند و بر آنچه در سينه‌‏ها پنهان است. آگاه مى‌‏باشد.[5]
در مقامى كه كنى قصد گناه / گر كند كودكى از دور نگاه‏
شرم دارى، زگنه، در گذرى/ پرده عصمت خود را ندرى‏
شرم بادت كه خداوند جهان/ كه بود خالق اسرار نهان‏
بر تو باشد نظرش بى‏ گه و گاه / تو كنى در نظرش قصد گناه‏

3: خود شناسي و توجه به شخصيت انساني: يكى از عوامل بازدارنده گناه اين است كه انسان شخصيت خود را بشناسد و به آن توجه داشته باشد چرا كه بخشى از گناهان بر اثر آن است كه انسان به ارزش خود پى نبرده است.
به عنوان مثال: اگر بچه در خانه استكانى را بشكند به او تندى مى‏‌كنى كه چرا استكان را شكستى، ولى همين بچه اگر در كنار مهمان‏‌ها، ديس قيمتى غذا را بشكند، با كمال خونسردى مى‏‌گويى مهم نيست جانت بسلامت! در اينجا به شخصيت خود نزد مهمان‏‌ها توجه كردى و همين باعث گرديد كه خود را كنترل نمودى.
اگر انسان بداند كه خداوند او را به همه مخلوقاتش برتري داده است هيچ گاه روح سفيد خداداديش را با گناه سياه و زشت نمي‌كند خداوند در بيان شخصيت و مقام انسان مي‌فرمايد:
و هر آينه فرزندان آدم را گرامى داشتيم و در خشكى و دريا (بر مركبها و كشتى) برنشانديم و از چيزهاى پاكيزه روزيشان داديم و آنان را بر بسيارى از آفريدگان برترى كامل بخشيديم [6]
به راستى اگر ما خود را بشناسيم و به شخصيت خود توجه كنيم، همين توجه ما را از گناه باز مى‏‌دارد ولى وقتى كه خود را پست و خوار و پوچ تصور كنيم به پستى تن مى‌‏دهيم

4: ايمان به معاد: ايمان به معاد يعنى ايمان به دريافت كيفر و پاداش اعمالى كه ما در دنيا انجام داده‏‌ايم. يعنى هيچكدام از نيكى‌‏ها و بدى‏‌هاى ما نابود و فانى نمى‌‏شود، بلكه انسان در گرو اعمال خود است. چنين عقيده‌‏اى نقش عميقى در پرورش روح انسان دارد.
در اينجا به عنوان نمونه به ذكر چند آيه مى‌‏پردازيم:
روز قيامت روزى است كه هر كس آنچه را از كار نيك يا بد انجام داده حاضر مى‏‌بيند. [7]
باز خداوند در آيه ديگري خداوند در بيان روز قيامت مي فرمايد:
انسان‌‏ها از قبرها بيرون مى‌‏آيند، در حالى كه چشم‌هايشان (از وحشت) خاشع و به زير افتاده است و همچون ملخ‏‌هاى پراكنده (بى‏‌هدف) به هر سو مى‏‌دوند.[8]
توجه به روز قيامت و روز رسيدن به پاداش و يا كيفر اعمال عامل بسيار مهمي در ترك گناه مي باشد.

5: عبادت: عبادات، اگر بطور صحيح و با شرايط انجام گيرند، علاوه بر فوايد بسيار معنوى، نقش بسزايى در كنترل گناه دارند همان گونه كه خداوند در اين خصوص مي فرمايد:
نماز آدمى را از فحشا و منكر باز مى‏دارد.[9]
با توجه به چند موردي كه در مورد كنترل گناه براي شما عرض كردم فرقي نمي‌كند كه انسان در كجاي دنيا باشد، در دنياي حقيقي و يا مجازي؛ اگر به اين چند مورد توجه داشته باشد مي‌تواند خودش را از فرو رفتن در گناهان حفظ كند و روح زيبا و ملكوتيش را با زشتي گناه، زشت نكند و اگر انسان به اين چند مورد توجه نداشته باشد اگر در بيابان هم باشد باز راهي براي گناه كردن پيدا خواهد كرد. و اگر ما هم در توليد مطالب انحرافي باشيم قطعا در گناه شريك خواهيم شد و يا اگر از كساني كه مطالب انحرافي توليد مي‌كنند راضي باشيم در گناه آنان شريك هستيم.
چقدر خوب است ما در فضاي مجازي احاديث اهل بيت و مطالب سازنده را انتشار بدهيم تا هم از سربازان امام زمان در انتشار دين باشيم و هم از گناهان اين فضا مصون و محفوظ بمانيم. ان شاالله

منابع:
1: الفكر مرآة صافية « نهج البلاغه، حكمت 5»
2: ما زل من احسن الفكر «ميزان الحكمة، ج 7 ص 538»
3: ألَم يَعلَم بِأنّ اللّه يَرى‏ « علق/ 14»
4: إنّ ربّكَ لَبِالمِرصاد «فجر/ 14»
5: يَعلَم خائِنَة الاعيُن و ما تُخفِى الصُّدور « مؤمن/ 19»
6: و لَقد كرَّمنا بنى آدم و حَمَلناهم فِى البَرّ و البَحر و رزقناهم من الطّيّباتِ و فَضّلناهم على‏ كَثيرٍ ممّن خَلقنا تَفضيلًا» « اسراء/ 70»
7: يوم تجد كل نفس ماعملت من خير محضراً و ما عملت من سوء» «. آل عمران/ 30»
8: خشعاً ابصارهم يخرجون من الاجداث كانهم جراد منتشر» « قمر/ 8»
9: «إنّ الصلوه تنهى عن الفحشاء و المنكر «عنكبوت /45»