ریحانه الرسول

ميبد با برخورداری از فرهنگ و تمدنی غنی در میان ایرانیان، آداب و رسوم خاصی را در ماه رمضان دارد که یکی از این آیین‌ها در پیشواز از ماه رمضان است و به «کلوخ اندازان» معروف است. علت نامگذاري اين روز به کلوخ اندازان مشخص نيست گفته شده به معناي لقمه بالا انداختن و غذا خوردن مي باشد. ولي شايد بتوان آن را بهانه اي دانست که افراد در کنار بزرگ تر خانواده جمع شوند.

 این رسم شباهت بسیاری به خانه تکانی روزهای پایانی سال دارد؛ به نحوی که مردم چند روز قبل از ماه رمضان به نظافت و پاک‌سازی خانه‌ها و مساجد می‌پردازند و با برگزاری مراسم کلوخ اندازان، به شادی پرداخته و از ماه مبارک رمضان استقبال می‌کنند. در این آیین باستانی، خانواده‌ها آخرین روز ماه شعبان را در کنار یکدیگر جمع می‌شدند و آن روز را به شادی می‌گذراندند. خانواده‌ها در این روز در کنار یکدیگر جمع از انواع خوراکی‌ها تناول می‌کنند.

خوراک‌های این روز بسیار متنوع است و سعی می‌کنند آنچه میلشان باشد بخورند و خود را برای ماه رمضان که ماه امساک و پرهیز از زیاده خواری و گناه است، آماده کنند.

 یکی از متداول‌ترین غذاهای روز کلوخ اندازان در ميبد «شولی» است. شولی نوعی آش است و انواع مختلف دارد.  از دیگر خوراکی‌های در روز کلوخ اندازان، آش رشته یا آش خمیر، آش کشک، فالوده یزدی است.

برخی از مردم در گذشته، کلوخ‌های کوچکی را نیز در پایان روز به سمت یکدیگر پرتاب می‌کردند و روز خود را با بازی و شادمانی خاتمه می‌دادند و از این‌رو، این مراسم را کلوخ اندازون نام نهاده‌اند.

حضرت آیت الله العظمی جواد آملی فرمودند : آن‌ها كه اهل سير و سلوك‌اند سال عبادي و اخلاقي‌شان را از اول ماه مبارك رمضان شروع مي‌كنند و ماه شعبان, آخر سال آن‌هاست و تمام سعي و كوشش آن‌ها اين است كه در آخر سال همه حقوق الهي را از عهده خود خارج كنند كه با يك احرام پاك وارد ماه مبارك رمضان بشوند.

آغاز سال

رسول اللّه صلی الله علیه و آله ( فی تَفسیرِ «لا إِلهَ إِلَا اللّه ُ» ) می فرمایند:

اگر بندگان بدانند که در رمضان ، چه [نعمت ها و آثاری ]هست ، آرزو می کنند که رمضان ، یک سال باشد .از میان ویژگی های فراوانی که این ماه دارد ، به اختصار به دو نمونه به خاطر اهمّیتی که دارند اشاره می کنیم

1 . آغاز سال از ویژگی های مهمّ ماه رمضان ، که در روایات اهل بیت علیهم السلام بر آن تأکید شده ، این است که این ماه ، آغاز سال است . در پرتو این نکته ، دو سؤال پیش می آید :

آثار و فضايل روزه از نظر قرآن

«يا ايّها الّذين آمنوا كُتب عليكم الصيام كما كتب علي الّذين من قبلكم لعلّكم تتّقون» [1]؛ اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، روزه بر شما واجب شد كما اينكه (همچنان كه) بر كساني كه قبل از شما بودند واجب شده بود، شايد پرهيزكار شويد و تقوا پيشه كنيد.
اولين و بزرگ‌ترين فايده روزه تقوا است و آن، سودي است كه عايد خود شما مي‌شود و فايده داشتن تقوي، مطلبي است كه احدي در آن شك ندارد، چون هر انساني به فطرت خود اين معنا را درك مي‌كند، و اگر بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود، و به مقام بلند كمال و روحانيت ارتقا يابد، اولين چيزي كه لازم است بدان ملتزم شود، اين است كه از افسار گسيختگي خود جلوگيري كند و بدون هيچ قيد و شرطي، سرگرم لذت‌هاي جسمي و شهوات بدني نباشد، و خود را بزرگ‌تر از آن بداند كه زندگي مادي را هدف بپندارد و سخن كوتاه آن كه از هر چيزي كه او را از پروردگار تبارك و تعالي مشغول سازد، بپرهيزد.

اين تقوا تنها از راه روزه و خودداري از شهوات به دست مي‌آيد و نزديك‌ترين راه و مؤثرترين رژيم معنوي و عمومي‌ترين آن ـ به طوري كه همه مردم در همه اعصار بتوانند از آن بهره‌مند شوند و نيز هم اهل آخرت از آن رژيم سود ببرد و هم شكم‌بارگان اهل دنيا ـ عبارت است از شهوت. خودداري از شهوتي كه همه مردم در همه اعصار مبتلاي بدانند ‌و آن عبارت است از شهوت شكم از خوردن و آشاميدن و شهوت جنسي كه اگر مدتي از اين سه چيز پرهيز كنند و اين ورزش را تمرين كنند، به تدريج نيروي خويشتنداري از گناهان در آنان قوت مي‌گيرد و نيز به تدريج بر اراده خود مسلط مي‌شوند. آن‌وقت در برابر هر گناهي، عنان اختيار از كف نمي‌دهند و نيز در تقرب به خداي سبحان دچار سستي نمي‌شوند، چون پر واضح است كسي كه خدا را در دعوتش به اجتناب از خوردن و نوشيدن و عمل جنسي كه امري مباح است، اجابت مي‌كند، قهراً در اجابت دعوت به اجتناب از گناهان و نافرماني‌ها، شنواتر و مطيع‌تر خواهد بود. اين است معناي آن كه فرمود: «لعلّكم تتقون» [2]. ضمنا در آيات 187 سوره بقره، 92 سوره نساء و 89 و 95 سوره مائده و 35 سوره احزاب و 4 سوره مجادله خداوند از آثار روزه پذيرش توبه و پاداش نيك و… بشارت داده است.

نظر به این كه به خاطر مصالحی، قوانین و احکام اسلام به تدریج نازل شده است، حکم وجوب روزه ماه رمضان، در روز دوم ماه شعبان سال دوم هجری بر مسلمانان نازل شد.

در ماه شعبان سال دوم، روزه ماه رمضان بر مسلمانان واجب شد و فاصله میان تغییر قبله و فرض روزه ماه رمضان - به گفته برخی - یک ماه بود و مسلمانان موظف شدند تا ماه رمضان را روزه بگیرند. در آغاز چنان بود که چون شب فرا می رسید و افطار می کردند و می خوابیدند و یا افطار نکرده به خواب می رفتند تا غروب روز دیگر افطار بر آنان حرام بود چنانکه جماع با زنان نیز در تمام این ماه بر آنها حرام بود و این حکم در سال پنجم نسخ شد، و خوردن و آشامیدن و مفطرات دیگر تا طلوع فجر و سپیده صبح بر آنان حلال شد به شرحی که ان شاء الله در جای خود ذکر خواهد شد.

و به دنبال آن زکات فطر نیز واجب شد و رسول خدا(ص)روز اول ماه شوال را عید قرار داد و نماز عید خواند به کیفیتی که در کتابهای فقهی مذکور است.

یکی از دلایل وجوب روزه نص قرآن کریم است:« یا ایها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام»؛ ای افرادی که ایمان آورده اید، روزه بر شما نوشته شده، پس آن کس که در ماه رمضان در حضر(وطن) باشد، باید روزه بگیرد.