ریحانه الرسول

ميبد با برخورداری از فرهنگ و تمدنی غنی در میان ایرانیان، آداب و رسوم خاصی را در ماه رمضان دارد که یکی از این آیین‌ها در پیشواز از ماه رمضان است و به «کلوخ اندازان» معروف است. علت نامگذاري اين روز به کلوخ اندازان مشخص نيست گفته شده به معناي لقمه بالا انداختن و غذا خوردن مي باشد. ولي شايد بتوان آن را بهانه اي دانست که افراد در کنار بزرگ تر خانواده جمع شوند.

 این رسم شباهت بسیاری به خانه تکانی روزهای پایانی سال دارد؛ به نحوی که مردم چند روز قبل از ماه رمضان به نظافت و پاک‌سازی خانه‌ها و مساجد می‌پردازند و با برگزاری مراسم کلوخ اندازان، به شادی پرداخته و از ماه مبارک رمضان استقبال می‌کنند. در این آیین باستانی، خانواده‌ها آخرین روز ماه شعبان را در کنار یکدیگر جمع می‌شدند و آن روز را به شادی می‌گذراندند. خانواده‌ها در این روز در کنار یکدیگر جمع از انواع خوراکی‌ها تناول می‌کنند.

خوراک‌های این روز بسیار متنوع است و سعی می‌کنند آنچه میلشان باشد بخورند و خود را برای ماه رمضان که ماه امساک و پرهیز از زیاده خواری و گناه است، آماده کنند.

 یکی از متداول‌ترین غذاهای روز کلوخ اندازان در ميبد «شولی» است. شولی نوعی آش است و انواع مختلف دارد.  از دیگر خوراکی‌های در روز کلوخ اندازان، آش رشته یا آش خمیر، آش کشک، فالوده یزدی است.

برخی از مردم در گذشته، کلوخ‌های کوچکی را نیز در پایان روز به سمت یکدیگر پرتاب می‌کردند و روز خود را با بازی و شادمانی خاتمه می‌دادند و از این‌رو، این مراسم را کلوخ اندازون نام نهاده‌اند.

حضرت آیت الله العظمی جواد آملی فرمودند : آن‌ها كه اهل سير و سلوك‌اند سال عبادي و اخلاقي‌شان را از اول ماه مبارك رمضان شروع مي‌كنند و ماه شعبان, آخر سال آن‌هاست و تمام سعي و كوشش آن‌ها اين است كه در آخر سال همه حقوق الهي را از عهده خود خارج كنند كه با يك احرام پاك وارد ماه مبارك رمضان بشوند.

آغاز سال

رسول اللّه صلی الله علیه و آله ( فی تَفسیرِ «لا إِلهَ إِلَا اللّه ُ» ) می فرمایند:

اگر بندگان بدانند که در رمضان ، چه [نعمت ها و آثاری ]هست ، آرزو می کنند که رمضان ، یک سال باشد .از میان ویژگی های فراوانی که این ماه دارد ، به اختصار به دو نمونه به خاطر اهمّیتی که دارند اشاره می کنیم

1 . آغاز سال از ویژگی های مهمّ ماه رمضان ، که در روایات اهل بیت علیهم السلام بر آن تأکید شده ، این است که این ماه ، آغاز سال است . در پرتو این نکته ، دو سؤال پیش می آید :

...

دوم . عرب ها ، «محرّم» را آغاز سال قرار داده اند و سنّت آنان ، هم اکنون نیز بر این جاری است ؛ که محرّم را آغاز رسمی سال هجری می شمارند . با این همه ، چرا در روایات اسلامی ، ماه رمضان به عنوان آغاز سال ، شناخته شده است؟

سیّد ابن طاووس (م 664 ق) در این زمینه می نویسد :

بدان که من روایات را درباره این که «محرّم ، آغاز سال است یا ماه رمضان؟» مختلف یافتم ؛ لیکن آنچه از عمل علمای بزرگ و معتبرمان و تألیفات علمای گذشته دریافتم ، این است که به طور مشخّص ، آغاز سال ، «ماه رمضان» است . شاید ماه روزه (رمضان) ، آغاز سال در مورد عبادات اسلامی است و محرّم ، آغاز سال در مورد تاریخ ها و کارهای مهمّ مردم .

لیکن ما به روایتی برنخوردیم که محرّم را آغاز سال بدانند . از این رو ، آنچه در سخن سیّد ابن طاووس درباره تعارض میان دو دسته روایات (که برخی ، آغاز سال را محرّم و برخی ماه رمضان می دانند) آمده است ، درست به نظر نمی رسد .

آری ، طبق گفته علاّمه مجلسی ، مشهور میان عرب ها ، آن است که آغاز سالشان «محرّم» است؛ امّا این که چرا روایات اهل بیت علیهم السلام با این سنّت جاریِ عرب ها مخالفت کرده و «ماه رمضان» را آغاز سال دانسته اند ، پس از روشن شدن معنای «آغاز سال» ، روشن می شود .

معنای آغاز سال
آغاز سال و تجدید حیات معنوی

معنای آغاز سال ظاهرا «آغاز سال» معنای حقیقی ندارد ، بدین معنا که شروع زمان به صورت تکوینی ، لحظه خاصّی ندارد تا تنها همان لحظه ، آغاز سال به شمار آید و نه لحظات دیگر . به نظر می رسد که این «آغاز» ، از جمله امور اعتباری است که در پی تنوّع و تعدّد اعتبارها ، معانی گوناگونی می یابد . با این حساب ، هر روزی به اعتباری خاص می تواند آغاز سال یا پایان آن باشد و آنچه میان اقوام مختلف به عنوان آغاز سالشان وجود دارد و با هم مختلف است ، این گونه تفسیر می شود . به عنوان نمونه ، ایرانیان باستان ، نخستین روز از ماه فروردین (برابر با 21 مارس میلادی) را آغاز سال ، برگزیده و آن را عید شمرده اند و این سنّت ، هنوز هم دایر است ، در حالی که عرب ها ، روز اوّل محرّم را آغاز سال خود دانسته اند و مسیحیان نیز روز میلاد حضرت مسیح علیه السلام را آغاز سالشان قرار داده اند .

آغاز سال و تجدید حیات معنوی وقتی مفهوم «آغاز سال» را در پرتو فرهنگ اسلامی بررسی می کنیم ، چنین می یابیم که این پدیده ، به اعتبارهای گوناگونی وابسته است . برخی از متون دینی تأکید دارند که ماه رمضان ، آغاز سال است ؛ برخی از آنها «شب قدر» را آغاز سال دانسته اند ؛ و برخی نیز «عید فطر» را اوّل سال ، تعیین کرده اند . همچنان که آغاز فروردین ، شروع سال طبیعی است (چون در این هنگام ، زمین ، جامه نو می پوشد و درختان ، سبز می شوند) ، ماه رمضان هم آغاز سال انسانیّت از نگاه اسلام است؛ چرا که در این ماه عزیز ، حیات معنویِ اهل سیر و سلوک ، تجدید می شود و آنان که در مسیر حرکت به سوی کمال مطلق اند ، جانشان شکوفا شده ، آماده دیدار خداوند می شوند . از این رو ، می توان گفت که «فروردین» ، آغاز تجدید حیات مادّی برای گیاهان در دنیای طبیعت و «ماه رمضان» ، آغاز تجدید حیات معنویِ انسان در عالم انسانیّت است . امّا روایتی که «شب قدر» را آغاز سال می داند ، به این اعتبار است که آن شب ، آغاز سالِ تقدیر است و همه مقدّرات یک سال ، در آن رقم زده می شود . روایتی هم که «عید فطر» را آغاز سال می شمارد ، به این اعتبار است که آن روز ، اوّلین روز سالی است که خوردن و نوشیدن در آن حلال می شود آن گونه که در متن روایت ، تصریح شده است و یا برای این است که عید فطر ، آغاز دور تازه ای از زندگی انسان و از سرگیری اعمال است ، پس از این که گناهانش در کوره گداخته روزه ذوب گردیده و از پرونده اعمالش کاملاً زدوده و ریشه کن شده اند .

2 . میهمانی الهی

2 . میهمانی الهی دومین ویژگی برجسته ای که در فضای این ماه بافضیلت جلوه گر است ، وجود زمینه ها و ظرفیت هایی است که برای میهمانی خدای سبحان فراهم آمده اند ، آن گونه که پیامبر خدا در توصیف این ویژگی فرمود :

.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :هُوَ شَهرٌ دُعیتُم فیهِ إلی ضِیافَهِ اللّهِ ، وَ جُعِلتُم فیهِ مِن أهلِ کَرامَهِ اللّهِ . (امالی صدوق، ص 93)؛.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله :ماهی است که در آن به میهمانی خدا دعوت گشته اید و از اهل کرامت خدا قرار داده شده اید .در حقیقت ، این ویژگی ، ریشه ویژگی اوّل ، بلکه سرچشمه همه ویژگی ها و برکات این ماه مبارک است . به عبارت دیگر ، می توان گفت که میهمانی الهی در این مقطع زمانی ، و غذاهای معنوی ویژه ای که خداوند برای پذیرایی از میهمانانش در چنین ضیافتی فراهم ساخته است ، ریشه تحوّلات ژرف معنوی ای است که در این ماه بافضیلت ، بر زندگی انسان سایه می افکنند ، و سفره ای است گسترده برای همگان که هر کس ، می تواند از برکات بی شمار آن برخوردار شود .

• منبع: مراقبات ماه رمضان، به قلم آیت الله محمدی ری شهری .

آثار و فضايل روزه از نظر قرآن

«يا ايّها الّذين آمنوا كُتب عليكم الصيام كما كتب علي الّذين من قبلكم لعلّكم تتّقون» [1]؛ اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، روزه بر شما واجب شد كما اينكه (همچنان كه) بر كساني كه قبل از شما بودند واجب شده بود، شايد پرهيزكار شويد و تقوا پيشه كنيد.
اولين و بزرگ‌ترين فايده روزه تقوا است و آن، سودي است كه عايد خود شما مي‌شود و فايده داشتن تقوي، مطلبي است كه احدي در آن شك ندارد، چون هر انساني به فطرت خود اين معنا را درك مي‌كند، و اگر بخواهد به عالم طهارت و رفعت متصل شود، و به مقام بلند كمال و روحانيت ارتقا يابد، اولين چيزي كه لازم است بدان ملتزم شود، اين است كه از افسار گسيختگي خود جلوگيري كند و بدون هيچ قيد و شرطي، سرگرم لذت‌هاي جسمي و شهوات بدني نباشد، و خود را بزرگ‌تر از آن بداند كه زندگي مادي را هدف بپندارد و سخن كوتاه آن كه از هر چيزي كه او را از پروردگار تبارك و تعالي مشغول سازد، بپرهيزد.

اين تقوا تنها از راه روزه و خودداري از شهوات به دست مي‌آيد و نزديك‌ترين راه و مؤثرترين رژيم معنوي و عمومي‌ترين آن ـ به طوري كه همه مردم در همه اعصار بتوانند از آن بهره‌مند شوند و نيز هم اهل آخرت از آن رژيم سود ببرد و هم شكم‌بارگان اهل دنيا ـ عبارت است از شهوت. خودداري از شهوتي كه همه مردم در همه اعصار مبتلاي بدانند ‌و آن عبارت است از شهوت شكم از خوردن و آشاميدن و شهوت جنسي كه اگر مدتي از اين سه چيز پرهيز كنند و اين ورزش را تمرين كنند، به تدريج نيروي خويشتنداري از گناهان در آنان قوت مي‌گيرد و نيز به تدريج بر اراده خود مسلط مي‌شوند. آن‌وقت در برابر هر گناهي، عنان اختيار از كف نمي‌دهند و نيز در تقرب به خداي سبحان دچار سستي نمي‌شوند، چون پر واضح است كسي كه خدا را در دعوتش به اجتناب از خوردن و نوشيدن و عمل جنسي كه امري مباح است، اجابت مي‌كند، قهراً در اجابت دعوت به اجتناب از گناهان و نافرماني‌ها، شنواتر و مطيع‌تر خواهد بود. اين است معناي آن كه فرمود: «لعلّكم تتقون» [2]. ضمنا در آيات 187 سوره بقره، 92 سوره نساء و 89 و 95 سوره مائده و 35 سوره احزاب و 4 سوره مجادله خداوند از آثار روزه پذيرش توبه و پاداش نيك و… بشارت داده است.

...

از ديدگاه روايات، روزه‌داراي آثار و فضايل زيادي دارد. بعضي از آنها را مختصراً متذكر مي‌شويم:
1. روزه جسم و بدن را سالم نگه مي‌دارد.

قال رسول الله: صوموا تصحّوا [3] حضرت رسول اكرم ـ صلّي الله عليه و آله ـ مي‌فرمايد: روزه بگيريد تا تندرست بمانيد (شويد). يكي از پزشكان روسي به نام الكسي سوفورين روزه طبي (يعني فرد 40 روز فقط آب بخورد) براي تجويز بيماري‌هاي صعب‌العلاج تجربه كرده و نتايج موفقيت‌‌آميزي از آن به دست آورده بود كه استدلال اين طبيب به شرح ذيل است: انواع بيماري‌ها از غذاهاي زايد و اضافي كه از معده مي‌گذرد و به تصرف بدن نمي‌رسد، سرچشمه مي‌گيرد. اين مواد غذايي اضافه، توليد عفونت‌هايي مي‌كند كه بهترين شرايط را براي نشو و نماي ميكروب‌ها و باكتري‌ها فراهم مي‌سازد. بنابراين، اساس درمان همه آنها نيز مصرف‌كردن و نابود ساختن آن مواد اضافي از طريق گرسنگي و امساك از غذاست. اين دو اصل همان است كه در عبارت كوتاه و پرمعني از يك حديث مشهور كه از پيغمبر اكرم (ص) نقل شده، صريحاً آمده است: «المعدةُ بيتُ كلّ داءٍ، و الحمئة رأس كل دواء؛ (بحارالانوار، ج 14) معده خانه تمام دردهاست و امساك بالاترين داروهاست. ولي در تعليمات اسلامي براي تأمين اين منظور دستور ساده و عملي راحتي داده شده و آن، روزه يك ماهه در هر سال است. مسلماً اگر كسي اين روزه ساده اسلامي را همه‌ساله به طور مرتب انجام دهد و هنگام افطار و سحر از افراط و زياده‌روي در غذا پرهيز كند، مواد زايد بدن او روي هم متراكم نمي‌شود تا نيازي به روزه طبي 40 روزه اين طبيب ـ كه در تمام مدت 40 روز بايد غذا را مطلقاً ترك گويد ـ پيدا كند. اين روزه اسلامي (به شرط رعايت اعتدال در غذاي افطار و سحر) خانه تكاني بسيار مفيدي براي بدن خواهد بود و بدن براي نياز فراوان به مواد غذايي در روز، ذخيره خود را تدريجاً مصرف كرده و نشاط تازه‌اي پيدا مي‌كند و همان نتايج كه از طريق روزه طبي با آن همه زحماتش تحصيل مي‌شود، به سادگي فراهم خواهد كرد. [4]
2. تعادل اقتصادي:

امام صادق (ع) مي‌فرمايد: به راستي خداوند روزه را واجب كرده تا به وسيله او بين اغنيا و فقرا مساوات و برابري وجود آيد و اين براي آن است كه ثروتمنداني كه هرگز درد گرسنگي را احساس نكرده‌اند، به فقرا ترحم كنند. زيرا اغنيا هرگاه (خوردن و آشاميدني) اراده كردند (و هوس هر نوع مأكولات و مشروبات كردند) برايشان ميسر است. پس خداوند تبارك و تعالي (روزه را واجب كرد) كه بين بندگانش از فقير و غني، برابري به وجود آورد و اينكه سرمايه‌داران مسلمان درد گرسنگي را لمس كنند تا بر ضعفاء رقّت آورند و بر گرسنگان عالم ترحم كنند. [5]
3. مهار شهوت جنسي (عفاف):

روزه يكي از راه‌هاي مهار طغيان شهوت جنسي است، بنابراين ميان عفت و روزه، رابطه مستقيم وجود دارد، پيامبر اكرم (ص) مي‌فرمايد: يا معشر الشباب ان استطاع منكم الباءَةُ ـ ‌فليتزوّجُ، فانّه اَغضُّ للبصَر و اَحصنُ للفرج و من لم يستَطِعْ فعلَيْه بالصوم: اي گروه جوانان! كسي كه از شما توانايي بر ازدواج داشته باشد، ازدواج كند، زيرا ازدواج سبب مي‌شود كه از نواميس مردم چشم فرو بندد و دامان خويش را از آلودگي به بي‌عفتي حفظ كند و كسي كه توانايي بر ازدواج ندارد، روزه بگيرد. [6]
4. اخلاص:

عن فاطمه الزهراء: فرضَ الله الصيام تثبيتاً للاخلاص. [7] حضرت فاطمه (س) فرمود: خداوند روزه را به خاطر تثبيت اخلاص واجب فرموده است.
5. آرامش قلب:

قال الباقر: الصيام و الحج تسكين القلوب.[8] امام باقر (ع) فرمود: روزه و حجّ آرامش‌دهنده قلوب آدميان است.
6. ورود به بهشت:

قال رسول‌الله: انّ الجنّه باباً يدعي الدّيان لا يدخل منه الّا صائمون.[9] رسول اكرم (ص) مي‌فرمايد: براي بهشت دري است به نام ريّان كه فقط روزه‌داران از آن در داخل مي‌شوند.
7. دعاي ملائك:

قال رسول‌الله: انّ الله وكّلَ ملائكة بالدّعاء للصّائمين.[10] رسول اكرم (ص) مي‌فرمايد: خداوند ملائكه‌اي را مأمور كرده است تا به روزه‌داران دعا كنند.
8. استجابت دعا:

قال ابوالحسن: دعوةالصائم تستجاب عند افطاره.[11] امام رضا (ع) مي‌فرمايد: دعاي روزه‌دار هنگام افطار به اجابت مي‌رسد. از آثار ديگر روزه در روايات، مي‌توان به دور كردن شيطان از انسان و قبولي اعمال و شفاعتش نام برد كه در كتاب بحارالانوار، جلد 96 و كتاب علل الشرايع صدوق و خطبه شعبانيّه، بيان شده است.
مركز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهنگي حوزه علميه قم، منابع زير را براي مطالعه و تحقيق بيشتر معرفي مي‌كند:
1. روزه از ديدگاه قرآن و عترت، سيدجعفر مير عظيمي، مؤسسه انتشارات رسالت.
2. آب‌درماني، با مقدمه آيت‌الله مكارم شيرازي، تأليف آلكسي سوفورين، ترجمه محمد جعفر امالي، ناشر دارالكتب الاسلاميه تهران، بازار سلطاني.
3. روزه، درمان بيماري‌هاي روح و جسم، سيدحسين موسوي راد لاهيجي، دفتر انتشارات اسلامي، وابسته به جامعه مدرسين حوزه علميه قم. ————–
پي‌نوشت‌ها:
[1] . بقره/ 183. [2] . طباطبايي، تفسير الميزان، ترجمه از مصباح يزدي، بنياد فكري علامه، 1367، ج 2، ص 9.
[3] . مجلسي، محمد باقر، بحار الانوار، تهران، المكتبه الاسلاميه، 1388 هـ ، ج 96، ص 255.
[4] . الكسي سوفورين، ترجمه: محمد جعفر امالي، تهران، انتشارات دار الكتب الاسلاميه، 1375، ص 5.
[5] . وسايل الشيعه، ج 7، ص 3.
[6] . مكارم شيرازي، ناصر، اخلاق در قرآن، مدرسه الامام علي ابن ابيطالب، 1378، ج 2، ص 315.
[7] . بحار الانوار، ج 96، ص 368.
[8] . عظيمي، سيد جعفر، روزه از ديدگاه قرآن و عترت، مؤسسه انتشارات رسالت رمضان 1415 هـ .
[9] . بحار الانوار، ج 96، ص 252.
[10] . همان، ص 253.
[11] . همان، ص 255.

منبع: مركز مطالعات و پژوهش‌هاي فرهنگي حوزه علميه قم

پنج هنر بزرگ امام خمینی(ره) به روایت رهبر انقلاب اسلامی
رهبری امام خمینی(ره) و ویژگی‌ها و امتیازات خاص آن در نگاه آیت الله خامنه ای از اصلی‌ترین و مهم‌ترین دلایل پیروزی انقلاب اسلامی، تثبیت نظام اسلامی در کشور و حرکت رو به جلوی ملت ایران در عرصه‌های گوناگون است. مواردی چون شناخت نیروی مردم و بهره‌گیری از آن و نهادسازی در راستای حفظ دستاوردهای انقلاب از جمله خصوصیات رهبری نهضت بوده که توسط رهبر انقلاب به عنوان «هنر امام خمینی(ره)» نامیده شده است.
آنچه در ادامه می‌آید گزیده‌ای از بیانات رهبر انقلاب اسلامی درباره‌ی ویژگی‌های منحصر به فرد رهبری امام خمینی(ره) است:

* مطرح کردن حاکمیت اسلام

بیت‌الغزل کار امام، ایجاد حکومت اسلامی بود. اگر فرض کنیم چنین انقلابی بدون شعار حکومت به راه می‌افتاد - به عنوان اصلاحات و همان کارهایی که در تأسیس عدالتخانه و تشکیلات مشروطیت شد - بلاشک کار امام، یک دهم کار الان اهمیت نداشت؛ چون بالاخره آن خاندان می‌رفتند و جناح و جریانی از متدیّنین - که قاعدتاً منتخبان امام، متدیّنین بودند - روی کار می‌آمدند؛ اما آن کار چیزی بود، این کار یک چیز دیگر است. اهمیت کار امام - که توقّع این است ما این کار را تقویم درستی بکنیم - این بود که مسأله حاکمیت اسلام را مطرح کردند. حکومت اسلامی به معنای حکومت مسلمین نیست؛ به معنای حکومت اسلام است، والّا اگر فقط حکومت مسلمین باشد، حدّاکثرش این است که مسلمانی در رأس کار می‌آید و رفتار شخصی او، رفتار خوبی خواهد بود. احیاناً نمی‌گذارد در ظواهر جامعه هم فسق و فجوری صورت گیرد؛ اما نظام کشور و اداره زندگی براساس اسلام نخواهد بود؛ سلایق و فرهنگها و عادات و کج‌فهمیهای گوناگون تأثیر می‌گذارند. چیزی که جامعه اسلامی را مصونیت می‌بخشد، «حکومت اسلامی» است؛ یعنی حاکمیت اسلام. هنر بزرگ امام این بوده است که حاکمیت اسلام را در این‌جا مطرح کردند.
صیغه خاص ایشان هم برای حاکمیت اسلام، «ولایت فقیه» بود. ۱۳۷۸/۱۱/۰۴

...

یکی از بزرگترین هنرهای امام راحل ما این بود که این نیروی مردم را شناخت و آن را کشف کرد و از آن بهره گرفت؛ و به مردم اعتماد کرد.
وضع ایران قبل از پیروزی انقلاب، وضع خوبی نبود؛ مردم در حال بی‌تکلیفی، دشمنان مسلط، اینجا پایگاه اسرائیل و استراحتگاه سران رژیم صهیونیستی، که می‌آمدند می‌بردند، می‌خوردند و استفاده‌ی سیاسی و مالی می‌کردند. آن روزی که بعضی از کشورهای عرب تصمیم گرفتند که از نفت علیه اسرائیل استفاده کنند، شاه ایران دل صهیونیستها را گرم کرد و گفت من به شما نفت می‌دهم. وضع ایران در آن روز این‌گونه بود و کسی امیدی نداشت؛ اما امام راحل ما (قدّس‌اللَّه نفسه‌الزّکیه) وقتی همت گماشت و بر این مبارزه عزم کرد، هیچ نیرویی جز نیروی مردم نداشت. او به این نیرو معرفت پیدا کرد؛ به این نیرو تکیه کرد و خدای متعال هم که همه چیز دست اوست - که «و ما رمیت اذ رمیت و لکنّ اللَّه رمی» - دلها را منقلب کرد. وقتی دلها متوجه به این حقیقت شد، نیروها به میدان آمدند و قدرت رژیم طاغوتی و وابسته شاه متزلزل شد و نظام اسلامی در این کشور سربلند کرد. ما در حساسترین نقطه‌ی دنیای اسلام و بر سر چهارراه قرار داریم و بیشترین نقطه اعتماد امریکا و استکبار در این منطقه، بر رژیم سلطنتی شاه بود. ۱۳۸۵/۰۵/۳۰

* گم نکردن هدف

چه شد که غربی‌ها، مشخصاً انگلیسی‌ها، در این مسأله [مشروطه] کامیاب شدند؛ از چه شگردی استفاده کردند که کامیاب شدند. در حالی که مردم که جمعیت اصلی هستند، می‌توانستند در اختیار علما باقی بمانند و اجازه داده نشود که شیخ فضل‌اللَّه جلو چشم همین مردم به دار کشیده شود؛ قاعده‌ی قضیه این بود. به نظر من مشکل کار از این‌جا پیش آمد که اینها توانستند یک عده‌ای از اعضای جبهه‌ی عدالت‌خواهی - یعنی همان اعضای دینی و عمدتاً علما - را فریب بدهند و حقیقت را برای اینها پوشیده نگه دارند و اختلاف ایجاد کنند…
من به انقلاب خودمان که نگاه می‌کنم، می‌بینم هنر بزرگ امام این بود که دچار این غفلت نشد؛ اساس کار امام این است. امام اشتباه نکرد که حرفی را که گفته بود و هدفی را که اتخاذ کرده بود، در سایه‌ی تنبیه و ظاهرسازی‌های شعارهای دیگران گم کند و فراموش کند. این، اساس کار موفقیت امام بود که مستقیم به طرف هدف پیش رفت؛ صریح و عریان آن را جلوی چشمش قرار داد و به طرف آن حرکت کرد. متأسفانه این کار را زعمای روحانی و مشروطه نکردند و بر ایشان غفلت ایجاد شد؛ فلذا اختلاف شد. اختلاف که به وجود آمد، آنها تسلط پیدا کردند. وقتی قدرت دست آنها آمد، دیگر کاری نمی‌شد کرد. ۱۳۸۵/۰۲/۰۹

* جلوگیری از هضم شدن انقلاب در اردوگاه شرق و غرب

هنر بزرگِ امام بزرگوار ما این بود که چارچوب محکمی را برای این انقلاب به وجود آورد و نگذاشت این انقلاب در هاضمه قدرتها و جریانهای سیاسیِ مسلّط هضم شود. شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی»، یا شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» که تعالیم امام و خطّ اشاره انگشت ایشان در دهان مردم انداخت، معنایش این بود که این انقلاب متّکی به اصول ثابت و مستحکمی است که نه به اصول سوسیالیزمِ اردوگاه آن روز شرق ارتباطی دارد، نه به اصول سرمایه‌داریِ لیبرال اردوگاه غرب. علّت این‌که شرق و غرب با این انقلاب دشمنی کرده‌اند و سرسختی نشان داده‌اند، همین بود. ۱۳۸۱/۰۳/۱۴

* سامان دادنِ نهاد بسیج

یکی از چیزهائی که در هر حرکت عمومی و در هر نهضت لازم است، این است که بر اساس تفکرات و مبانی پایه‌ای این نهضت و این جریان، هم بایستی «واژه‌سازی» بشود، هم بایستی «نهادسازی» بشود. وقتی یک فکر جدید - مثل فکر حکومت اسلامی و نظام اسلامی و بیداری اسلامی - مطرح میشود، مفاهیم جدیدی را در جامعه القاء میکند؛ لذا این حرکت و این نهضت باید واژه‌های متناسب خودش را دارا باشد؛ اگر از واژه‌های بیگانه وام گرفت، فضا آشفته خواهد شد، مطلب ناگفته خواهد ماند…
انقلاب اسلامی هر دو را انجام داد. فرض کنید در مقوله‌ی نظامی، ارتش که ساخته و پرداخته‌ی فرهنگ دیگری و نظام دیگری و کسان دیگری بود، تبدیل شد به یک ارتش انقلابی، به یک ارتش متدین و مؤمن؛ ساختهایش هم تغییر پیدا کرد، روشهایش هم تغییر پیدا کرد، شعارهایش هم تغییر پیدا کرد؛ در آن، تحول به وجود آمد. در کنار این، نهاد نوپا و تازه‌ای از خود انقلاب روئید و آن، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود؛ که اگر این دومی نمیشد، اوّلی هم امکان‌پذیر نبود. اینها هنرهای انقلاب است که امام بزرگوار ما مظهر اِعمال این هنرها و فهم دقیق از نیاز جامعه و نیاز آینده بود و این را با قدرت، با قاطعیت و با پیگیری انجام داد.
این حرکت عظیم بسیج، این اقدامی که امام در سازماندهی بسیج کرد - مطالبه‌ی سازماندهی بسیج را امام کرد، ارتش بیست میلیونی را امام مطرح کرد - یکی از همان کارهای معجزآسای انقلاب بود که امام انجام داد…
البته بسیجی که در سال ۵۸ تشکیل شد، نیازهای آن روز را تأمین میکرد - این یک نیاز بود - امروز بسیج نوع نیازهای دیگری را برآورده میکند. مسائلی که امروز مطرح است، آن روز مطرح نبود. امروز بسیج ما در زمینه‌ی علم، در زمینه‌ی ابتکار، در زمینه‌ی نوآوری، پیشرو است. این هم هنر امام بود.۱۳۹۰/۰۷/۲۲

پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)