?برخی گمان کرده اند که فلسفه و حكمت نماز آيات، تنها ترسيدن و وحشت از برخي پديده ها است در حالی که این گونه نيست و براي پديده هايي مانند كسوف و خسوف نماز آيات واجب شده است، در عين حال كه مردم به طور معمول از آن ها وحشت و ترسي ندارند يا حتي نماز هنگام زلزله مانند بادهاي سياه، مقيد به ترس نيست.

♦️بنابراين، حكمت نماز آيات هر چند در برخي موارد شايد ترس مردم باشد كه به واسطه نماز آيات به آرامش و امنيت خاطر برسند :«الا بذكر الله تطمئن القلوب» (1). اما این دستور حكمت هاي ديگري نيز می تواند داشته باشد .

1⃣ یاد خداوند متعال 

از مجموعه رواياتي كه درباره نماز آيات آمده ، برداشت مي شود كه بروز اين پديده ها كه معمولا غير عادي و خارج از روند زندگي، انسان ها است، موقعيتي مناسب براي رو آوردن به خداوند و به ياد آوردن علت واقعي همه چيزها است. در اين لحظه ها شايسته و لازم است كه ايمان قلبي خود را در قالب عمل ريخته و با خواندن يكي از بهترين ذكرهاي خداي متعال؛ يعني نماز و نهادن پيشاني به آستان قدس پروردگار جهان، عقيده و اعتراف باطني خود را ابراز نماييم.

2⃣ نشانه خدا 

?پيامبر اكرم(ص) مي فرمايند:

«خورشيد و ماه به خاطر مرگ يا زندگي كسي كسوف و خسوف نمي شوند. اين دو از نشانه هاي خداوند متعال مي باشند. هنگامي كه خسوف و كسوف را مشاهده كرديد، براي نماز خواندن به مساجد برويد» (2).

3⃣ زیادی گناهان و توبه و بازگشت 

?و نيز در بعضي از روايات اسلامي اشاره شده كه علت واجب بودن نماز آيات اين است كه گاهي خداوند به جهت پاره‏اي از گناهان كه از بندگان سر مي‏زند، آن ها را مستحق عذاب مي‏بيند، ولي باز از باب رحمت واسعه و لطفي كه به بندگان دارد ،براي اينكه به آن ها فرصت ديگري بدهد به وسيله آشكار كردن علايم كه به آن آيات مي‏گويند; يعني،گرفتن ماه و خورشيد يا بروز زلزله و رعد و برق و وزيدن بادهاي سرخ و سياه زنگ خطر مي‏نوازد تا انسان‏ها را هشداري دهد، بلكه به درگاه او روي آورند . از كردار خود توبه نمايند . با خواندن اين دو ركعت نماز و تضرع و زاري موجب رفع عذاب شوند.

4⃣ دور کردن بلای بزرگتر 

?از امام رضا(ع) روايت شده كه علت كسوف و خواندن نماز آيات اين است كه چون معلوم نيست اين آيه نشانه عذاب يا رحمت است ،رسول خدا(ص) به امتش دستور توجه به درگاه خدا داده تا شر عذاب را به وسيله آن از خودشان دور كنند همان گونه كه قوم حضرت يونس وقتي آثار و نشانه‏هاي عذاب را ديدند ، با تضرع و زاري و بازگشت به درگاه خدا عذاب حتمي را از خود دفع كردند.(3)

5⃣ دور کردن مردم از خرافات 

?افزون بر آن، نماز آيات مانعي براي پناه بردن برخي مردم به امور خرافي است. اسلام، با واجب كردن نماز آيات، به هنگام اين پديده ها مردم را از توجه به اوهام و خرافات بازداشته ، افكار آنان را به نقطه اي كه سرچشمه تمام حوادث گيتي است ،متوجه ساخته است، همچنان كه حضرت ابراهيم از افول ماه و خورشيد، توحيد را نتيجه گرفت و فرمود: «اني وجهت وجهي للذي فطر السموات والارض حنيفا و ما ان من المشركين» (4).

6⃣ قدرت و مالکیت خداوند 

?شايد نام گذاري نماز آيات (نماز نشانه ها) به همين دليل باشد كه انسان با اين نماز اين پديده ها را نشانه اي از قدرت، عظمت و مالكيت خداوند براي همه چيز بداند.