جده يكي از شهرهاي تاريخي حجاز است كه پيشينه آن به سده‌هاي پيش از اسلام مي‌رسد. وجود كتيبه‌هايي از قوم ثمود در كوه‌هاي شرقي جده گزارش شده است. به گزارشي، نخستين ساكنان اين شهر قبيله قُضاعه بودند كه در اين منطقه ساكن شدند. سپس اين شهر به عنوان بندرگاه به دست ايرانيان و به نقلي، شاهان ساساني ساخته شد.

بر پايه گزارشي، خانواده سلمان فارسي پس از پذيرش اسلام، در اين بندر ساكن شدند.

زبان رسمي مردم اين شهر عربي است. حضور بازرگانان ايراني و نيز فارسي زبانان ديگر كشورها در اين شهر در سده‌هاي نخستين اسلامي سبب گشته تا مقدسي (م. ۳۸۰ق.) از آشنايي مردم و بازاريان جده با زبان فارسي و توانايي آنان در گفت‌وگو به اين زبان گزارش دهد. عنوان «شاه بندر جده» كه از نام‌هاي اين بندر بوده، از حضور تأثيرگذار فرهنگ ايراني در اين شهر حكايت دارد.

جده را محل هبوط حواء و نيز منزل و مدفن وي دانسته‌اند. به گزارش منابع سده ۱۴ق. بر قبر وي كه در قبرستاني بيرون شهر و در يك كيلومتري دروازه شرقي جده قرار دارد، سه گنبد بر سر، شكم و پاي او وجود داشت. از هنگام ساخت اين گنبدها گزارشي در دست نيست.

ابن مجاور (م. ۶۹۰ق.) ساخت نخستين آرامگاه بر قبر حواء را به ايرانيان نسبت داده و از ويراني آن در سده هفتم ق. سخن گفته است. در سال ۱۳۴۴ق. با تسلط وهابيان بر جده، اين گنبدها ويران شد.

آرامگاه حضرت حوا بعد از تخریب

اكنون شبه جزيره عربستان به ۱۳منطقه اداري تقسيم مي‌شود. در اين تقسيم‌بندي، جده از شهرهاي منطقه مكه به شمار مي‌آيد كه پس از رياض بزرگ‌ترين منطقه است. جده پس از شهر رياض، بزرگ‌ترين و مهم‌ترين و پرجمعيت‌ترين شهر عربستان سعودي و از مهم‌ترين بندرهاي اين كشور است.

منبع: پايگاه اطلاع رساني حج