حجت‌الاسلام قرائتی طی نامه‌ای دغدغه‌ها، انتقادات و پیشنهادات خود را به ارکان شجره طیبه صالحین نوشت. که متن این نامه در ادامه می‌آید: ________________________________________

بسم الله الرحمن الرحیم

خدمت سروران گرامی

سلام علیکم

طبق معمول هر سال همین که به ماه رمضان نزدیک می شویم دقایقی از وقت شما را راجع به مهم‌ترین مسئله می‌گیرم و از اینکه کار قرآن به جایی رسیده که باید مثل من این حرف‌ها را بزند (که از دهانم بزرگتر است) شرمنده‌ام.

1. آیا می دانید که در همه مساجد در شب قدر دعای شریف جوشن کبیر و عزاداری و مراسم قرآن سر گرفتن بحمدالله برگزار می شود اما چرا در شب قدر که شب نزول قرآن است، تفسیر رنگی ندارد؟

2. آیا می دانید سرگرم شدن به چاپ و صوت و تجوید و ظاهر قران بیش از توجه به محتوای قرآن است؟

3. آیا می دانید به ما دستور داده اند که هر گاه فتنه های زیاد مانند پاره هایی از شب تار به شما روی آورد به قرآن پناه ببرید؟ «فَاِذا الْتَبَسَت عَلَیْکُم الفِتَنُ کَقِطَعِ اللّیْلِ المُظْلِم، فَعَلَیْکُم بالقرآن فانّه شافِعٌ مُشَفَّع» (1)

4. آیا می دانید بعضی به اسم این که دین از سیاست جداست به صدها آیه سیاسی بی توجهی می کنند؟

5. آیا می دانید آن مقدار که در متون آموزش و پرورش و دانشگاه کلمات عربی را تزریق می کنند کارساز نیست و فارغ التحصیلان ما نمی توانند اکثرا یک صفحه قرآن را بی‌غلط بخوانند؟

6. آیا می دانید بعضی به خیال اینکه قرآن از فهم بشر بالاتر است و فهم آن مخصوص اهل بیت است از تدبر در آن می ترسند، با اینکه خداوند دستور به تدبر داده است و در حدیث می خوانیم: «من زعم ان کتاب الله مبهم فقد هلک و الهک»(2) راستی اگر قران را نمی توان فهمید پس چگونه به ما دستور داده اند روایات را بر قرآن عرضه کنیم و اگر ضد آن بود آن روایات را به دیوار بزنیم؟

7. آیا می دانید مهجوریت قرآن غافلانه نیست زیرا در قرآن می خوانیم در روز قیامت پیامبر صلی الله علیه و آله می فرماید: پروردگارا قوم من قرآن را مهجور گرفتند و نمی فرماید قرآن نزد قوم من مهجور بود و مهجور گرفتن با توجه و عمد است؟ «وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا(3)»

8. آیا می دانید آیه «وَقَالَ الرَّسُولُ یَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» چه معنایی دارد؟ - در پر خطر ترین دادگاه یعنی روز قیامت - نزد عالی ترین قاضی یعنی خداوند - از محبوب‌ترین و بالاترین مقام هستی یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله - شکایت توسط کسی است که مظهر رحمه للعالمین است - شکایت پدر از فرزند است «انا و علی ابوا هذه الامه» - شکایت حتمی است چون با فعل ماضی آمده است (و قال الرسول) شکایت با استمداد از کلمه یا رب است - شکایت از کسی است که امید شفاعت از او داریم. ویل لمن کان شفعائه خصمائه؟

9. آیا می دانید بعضی ها نمی توانند قرآن بخوانند؟ - بعضی به غلط می خوانند - بعضی که می توانند درست بخوانند نمی خوانند - بعضی که می خوانند تدبر نمی کنند - بعضی به آن عمل نمی کنند - بعضی قرآن را محور کار خود نمی‌دانند و در درسها و سخنرانی‌ها و نوشته به قرآن اولویت نمی‌دهند - بعضی قرآن را تنها برای مهریه عروس،‌ بالای سر مسافر، سوگند یاد کردن،‌کتاب استخاره و امثال آن می‌خواهند 10. آیا می دانید مثال ما مثال بیماری است که به جای مصرف دارو مشغول چیدن و تنظیم انواع قرص هاست؟

11. آیا می دانید مثال ما مثال مهمانی است که به جای گوش دادن به سخنان صاحبخانه به نقش و نگار در و پنجره توجه می کند؟

12. آیا می دانید گروهی به جای تدبر در قرآن و پیام و الهام گرفتن از آن و عمل به آن به سراغ حواشی آن می‌روند و بیشتر عمر خود را صرف مباحث علوم قرآن مانند محکم و متشابه، ناسخ و منسوخ، تاویل، شان نزول، ‌تاریخ کتابت، تاریخ ترجمه، تاریخ تفسیر، ‌طبقات مفسرین، تفاوت کتب تفسیری و امثال این بحث ها می کنند؟ (البته بعضی از این بحث ها نظیر بحث اعجاز و بحث سلامت از تحریف ضروری است اما صرف بیشتر عمر به این علوم مانند کسی است که به جای شنا در استخر، دور استخر می دود؟)

13. آیا می دانید بعضی به جای بیان روح قرآن آنقدر به نقل اقوال می پردازند که خود قرآن در آن اقوال گم می‌شود و بعضی آنقدر احتمالات متعددی را مطرح می کنند که حتی محکمات قرآن،‌ متشابه می شود؟

14. بعضی وارد گود عرفان، بعضی وارد تحقیق مفصل روی لغات، ‌بعضی در مقام نقل شان نزول های متعدد و بعضی قرآن را بدون توجه به روایات معتبر رسیده از اهل بیت علیهم السلام تفسیر می کنند؟ در حالی که خود قرآن به ما می فرماید: «وَمَا آَتَاکُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاکُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا(4)» یعنی سخنان پیامبر صلی الله علیه و آله را که خود مستقیما فرموده و یا به اهل بیت ارجاع داده باید بگیریم و در روایات متواتر می خوانیم بین قرآن و اهل بیت هرگز جدایی نیست و اگر به هر دو تکیه کنید هرگز گمراه نمی شوید؟

15. آیا می دانید در بسیاری از سخنرانی ها سهم تاریخ، تحلیل سیاسی، شعر و خواب و خطابه و روضه و امثال آن داده می شود ولی سهم قرآن داده نمی شود با اینکه خداوند به پیامبر صلی الله علیه و‌ آله می فرماید سخنرانی تو باید درباره بیان قرآن باشد لِتُبَیِّنَ لِلنَّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ؟(5)

16. آیا می دانید هزاران پایان نامه در علوم قرآن نوشته می شود ولی این پایان نامه ها در دانشگاه ها بایگانی و جامعه از آن خیری نمی بیند؟

17. آیا می دانید در دانشگاه های قرآن و حدیث سرفصل های علوم قرآن کاربردی نیست و نیاز سنجی نشده است؟

18. آیا می دانید تلاوت زیبا در مواردی به هنر نمایی تبدیل شده است؟

19. آیا می دانید در آموزش صرف و نحو از آیات قرآن و روایات کمتر استفاده می شود؟

20. آیا می دانید فیلم های کوتاهی با مضامین قرآنی نایاب است؟

21. ایا می دانید تفسیر ساده برای نوجوانان نایاب است؟

22. آیا می دانید بیان صحیح از قصه های قرآن برای نوجوانان نایاب است؟

23. آیا می دانید موقوفات برای قرآن کمیاب است؟

24. آیا می دانید نذر تلاوت قرآن نایاب است؟

25. آیا می دانید توجه به قرآن در نام شبی با قرآن مطرح می شود؟ آیا درست است که بگوییم شبی با اکسیژن و یا شبی با سلامتی؟

26. آیا می دانید در بسیاری از حوزه ها و نزد بسیاری از مدرسین تدبر در قرآن درس جنبی است نه اصلی؟

27. آیا می دانید توجه به کتاب مخلوق بیش از کتاب خالق است؟

28. آیا می دانید که به آیه خُذِ الْکِتَابَ بِقُوَّةٍ(6) عمل نکرده ایم؟

29. آیا می دانید اگر کتاب آسمانی را به پا نداریم خداوند لقب پوچی به ما داده است؟ قُلْ یا أَهْلَ الْکِتابِ لَسْتُمْ عَلى‏ شَیْ‏ءٍ حَتَّى تُقیمُوا التَّوْراةَ وَ الْإِنْجیلَ وَ ما أُنْزِلَ إِلَیْکُمْ مِنْ رَبِّکُمْ (7)

30. آیا می دانید کلمه اقامه در قرآن در چهار جا به کار رفته است: - اقیموا الدین(8) - اقیموا الوزن(9) - اقیموا الصلوه(10) - ولو انهم اقاموا التوراه و الانجیل و ما انزل الیهم من ربهم(11)

31. آیا می دانید اگر ما کتاب آسمانی را به پا داریم وضع اقتصادی ما بسیار خوب می شود؟ وَلَوْ أَنَّهُمْ أَقَامُوا التَّوْرَاةَ وَالْإِنجِیلَ وَمَا أُنزِلَ إِلَیْهِم مِّن رَّبِّهِمْ لَأَکَلُوا مِن فَوْقِهِمْ وَمِن تَحْتِ أَرْجُلِهِم(12)

32. آیا می دانید باید تلاوت هر آیه‌ای ایمان ما را زیاد کند؟ إِذا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیاتُهُ زادَتْهُمْ إِیماناً(13)

33. آیا می دانید تلاوت قرآن باید دل ما را بلرزاند؟ إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ(14)

34. آیا می دانید گروهی از جن همین که برای اولین بار صدای قران را شنیدند ایمان آوردند «یهْدِی إِلی الرُّشدِ فَئَامَنَّا بِهِ(15)» و دیگران را به پیروی از آن دعوت کردند «یَا قَوْمَنَا أَجِیبُوا دَاعِیَ اللَّهِ(16)» ولی ما این همه قرآن شنیدیم ،‌نه دلی تکان و نه ایمانی زیاد و نه اشکی جاری و نه رشدی اضافه و نه تبلیغی صورت گرفت؟

35. آیا می دانید قرآن ذکر است «إنّا نحنُ نَزّلنا الذِّکرَ»(17) و اعراض از آن زندگی نکبتی را به بار می آورد «وَمَنْ أَعْرَضَ عَن ذِکْرِی فَإِنَّ لَهُ مَعِیشَةً ضَنکًا»(18)

36. آیا می دانید در قیامت بعضی شفاعت ها برای بعضی مفید نیست؟ «فَمَا تَنْفَعُهُمْ شَفَاعَةُ الشَّافِعِینَ»(19) ولی شفاعت قرآن حتما کارساز است. شافع مشفع.

37. آیا می دانید قرآن کشتی بی‌سوراخ است؟ «إنّا نحنُ نَزّلنا الذِّکرَ و انّا له لَحافِظون»(20) ولی در نقل تاریخ،‌ احتمال دروغ است و در روایات نیز روایات جعلی زیاد است؟

38. آیا می دانید قرآن مثل دریا است که هر کسی از آن بهره ای دارد. بعضی با نگاه، ‌بعضی با شنا، بعضی با قایق رانی، و بعضی با غواصی. قرآن نیز اینگونه است که: کتاب الله عزوجل علی اربعة اشیاء: علی العبارة و الاشارة و اللطائف و الحقائق. فالعبارة للعوام، و الاشارة للخواص، و اللطائف للاولیاء، و الحقایق للانبیاء.(21)

39. آیا می دانید عجایب قرآن قابل شمارش نیست؟ امیر المومنین علیه السلام فرمود: لا تحصی عجائبه(22)

40. آیا می دانید عجایب قرآن کهنه شدنی نیست؟ لا تفنی عجائبه(23)

41. آیا می دانید بزرگانی مانند ملاصدرا و فیض کاشانی و امام خمینی رحمه الله علیه و بسیاری دیگر اقرار کرده اند که چرا بیشتر عمر خود را صرف قرآن نکرده اند؟

42. آیا می دایند علمای ربانی، علمای قرآنی هستند؟ کُونُواْ رَبَّانِیِّینَ بِمَا کُنتُمْ تُعَلِّمُونَ الْکِتَابَ وَبِمَا کُنتُمْ تَدْرُسُونَ(24)

43. آیا می دانید قرآن نور است و کسی که خودش نور ندارد نمی تواند مردم را از ظلمات به نور دعوت کند؟

44. آیا می دانید که عظمت ماه مبارک رمضان به روزه نیست بلکه به نزول قرآن است؟ شَهْرُ رَمَضانَ الَّذی أُنْزِلَ فیهِ الْقُرْآنُ (25) و نفرمود شهر رمضان الذی کتب فیه الصیام.

45. آیا می دانید در نمایشگاه کتاب توجه مردم به کتب تفسیری زیاد شده است؟

46. آیا می دانید عزیزانی که مسیر سخنرانی های خود را به سمت قرآن سوق داده اند مخاطبین کمی و کیفی بیشتری دارند؟

47. آیا می دانید اینکه پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود هرگز نباید بین قرآن و اهل بیت جدایی باشد؟ بنابراین سزاوار است در کنار هر جلسه عزاداری یک جلسه قرآن هم باشد.

48. آیا می دانید که امام رضا علیه السلام فرمود: نماز بر مردم واجب شد تا قرآن از مهجوریت بیرون آید؟ عن الرضا (علیه‌السلام) انه قال امر الناس بالقراءه فی الصلاه لئلا یکون القرآن مهجورا مضیعا(26) سروران گرامی باید به پا خیزیم و اگر غفلت یا تقصیر و قصوری بوده از خداوند عذرخواهی کنیم و از امروز قرآن را جدی بگیریم. خذ الکتاب بقوه(27)

نکاتی به نظر می رسد که بیان می کنم عزم و تصمیم با شما. ولی بدانیم اگر عزم نداشته باشیم مثل پدر خود حضرت آدم قابل توبیخیم که قرآن می فرماید: و لم نجد له عزما(28) همه به پا خیزیم و برای خدا و شادی دل پیامبر صلی الله علیه و آله و چشیدن مزه قرآن و چشاندن آن مزه به دیگران یک نهضتی ایجاد کنیم،

مثلا: 1. کسانی که توان تدریس تفسیر دارند تفسیر را وارد حوزه درسی خود نمایند. یعنی برنامه‌ریزی حوزه جوری باشد که هر طلبه حداقل در هر سال با یک جزء تفسیر آشنا شود.

2. اهل منبر نیمی از سخنرانی خود را به بیان آیات قرآن اختصاص دهند.

3. در همه روزنامه‌‌ها و مجلات ستونی برای فهم گوشه‌ای از آیات قرآن اختصاص یابد.

4. صداوسیما از قصه‌ها و آیات کوتاه با هنر و نمایش و یا از مثال های قرآن با امکانات هنری خود بهره گیرد.

5. آموزش و پرورش و دانشگاه تفسیر آیاتی را که به روز با آن سروکار داریم در متون کتاب درسی تزریق کنند.

6. موضوعاتی که برای همه مردم مورد نیاز است از قرآن استخراج شود.

7. اگر از تاریخ می گوییم حوادث تاریخی قرآن را در اولویت قرار دهیم.

8. اگر از اخلاق می گوییم آیات اخلاقی قرآن را مطرح کنیم. 9. اگر مثالی می زنیم یا تشبیه به کار می بریم قرآن را فراموش نکنیم.

10. اگر فضایل امیرالمومنین علیه السلام را می گوییم آیاتی که در شان آن بزرگوار است در اولویت قرار دهیم.

11. اگر از حضرت مهدی علیه السلام و حکومت ایشان سخن می گوییم از منابعی که قرآن و مهدویت را بررسی کرده‌اند استفاده نماییم.

12. در عزل و نصب‌ها، قهر و صلح ها، ارتباط و ترک روابط، انتخاب همسر، آیین همسرداری، انتخاب شغل، عبادات و سیاست، خطوط کلی اقتصاد، حقوق، مدیریت و هر رشته دیگر اول به سراغ قرآن برویم بعد نهج‌البلاغه و روایات معتبر، بعد سیره اهل بیت علیهم السلام و در پایان از تجربه‌های تاریخی بزرگان استفاده کنیم. این آرزو آغازی است که می‌توان از ماه رجب و شعبان و رمضان کمک گرفت زیرا ماشین‌هایی که هوا گرفته در سرازیری‌ها روشن می‌شود و سرازیری عبادات و قرآن ماه رمضان است. در پایان، این نامه هدهدی بود نزد سلیمان‌ها که اگر سلیمان ها توجه فرمایند بالقیس‌های دنیا به اسلام رو خواهند آورد ولی اگر بگویند این هدهد پرنده کوچکی است و حرف او الزام آور نیست، حرکتی صورت نخواهد گرفت.

و الامر الیکم

و السلام

منابع:

(1). کافی، ج2، ص599

(2). محاسن،‌ج1، ص421

(3). فرقان، 30

(4). حشر، آیه7

(5). نحل، 44

(6). مریم، 12

(7). مائده، 68

(8). شوری، 13

(9). رحمن، 9

(10). بقره، 33

(11). مائده: 66

(12). مائده، 66

(13). انفال، 2

(14). انفال، 2

(15). جن، 2

(16). احقاف‌، 31

(17). حجر، 9

(18). طه، 123

(19). مدثر، 38

(20). حجر، 9

(21). عوالی اللئالی، ج 4، ص 105

(22). کافی، ج2، ص599

(23). بحار الانوار، ج2، ص284

(24)آل عمران، 79

(25). بقره، 185

(26). من لا یحضره الفقیه، ج1، ص310

(27). مریم، 12

(28). طه، 115