ماه شعبان ماهی است که روزی مؤمنان برای ماه مبارک رمضان افزون می‏ شود، و بهشت در این ماه زینت می‏ شود. به دلیل آن‌که روزی‏ مؤمنان در این ماه برای ماه رمضان تقسیم ‏بندی می‏شود، نام این ماه را شعبان قرار داده‌اند. ماه شعبان ماهی است که به اعمال خوب انسان هفتاد برابر پاداش داده می‏شود، و کارهای زشت انسان آمرزیده می‏شود، و مورد مؤاخذه واقع نمی‌گردد و عمل نیک پذیرفته می‌گردد. خدا به بندگان نیک خود مباهات می‌نماید، و از عرش عظمت و قدرت خود به روزه‌داران و عبادت‏ کنندگان نظر رحمت می‌افکند، و به سبب ایشان به حاملان عرش خود مباهات می‌نماید…».

برخی از اعمال ماه شعبان

اعمال ماه شعبان به دو صورت مشترک و خاص است:

الف) مهم‌ترین اعمال مشترک ماه شعبان

مناجات شعبانیه: یکی از برجسته‌ترین اعمال ماه شعبان مناجاتی است که امام علی(ع) و فرزندان معصومش(ع) با استفاده از آن با خدایشان مناجات می‌کردند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اسْمَعْ‏ دُعَائِی‏ إِذَا دَعْوَتُک‏ وَ اسْمَعْ نِدَائِی إِذَا نَادَیتُک وَ أَقْبِلْ عَلَی إِذَا نَاجَیتُک فَقَدْ هَرَبْتُ إِلَیک وَ وَقَفْتُ بَینَ یدَیک مُسْتَکیناً [مسکیناً] لَک مُتَضَرِّعاً إِلَیک رَاجِیاً لِمَا لَدَیک ثَوَابِی [تَرَانِی‏] وَ تَعْلَمُ مَا فِی نَفْسِی وَ تَخْبُرُ حَاجَتِی وَ تَعْرِفُ ضَمِیرِی وَ لَا یخْفَی عَلَیک أَمْرُ مُنْقَلَبِی وَ مَثْوَای َ وَ مَا أُرِیدُ أَنْ أَبْدَأَ بِهِ مِنْ مَنْطِقِی وَ أَتَفَوَّهَ بِهِ مِنْ طَلِبَتِی وَ أَرْجُوهُ لِعَافِیتِی‏ وَ قَدْ جَرَتْ مَقَادِیرُک عَلَی یا سَیدِی فِیمَا یک… مِنِّی إِلَی آخِرِ عُمُرِی مِنْ سَرِیرَتِی وَ عَلَانِیتِی وَ بِیدِک لَا بِیدِ غَیرِک زِیادَتِی وَ نَقْصِی وَ نَفْعِی وَ ضُرِّی‏ …».

هر روز هفتاد مرتبه استغفار؛ امام صادق‌(ع) فرمود: کسی که در هر روز از روزهای ماه شعبان هفتاد بار بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الرَّحْمَنُ الرَّحِیمُ الْحَی الْقَیومُ وَ أَتُوبُ إِلَیه‏…»، نام او در افق مبین ثبت می‏شود. راوی می‏گوید پرسیدم: افق مبین چیست؟ حضرت(ع) فرمود: زمینی در نزدیکی عرش است که در آن رودهایی جریان دارد و در آن رودها کاسه‌هایی به تعداد ستارگان(برای استفاده بهشتیان در آن) وجود دارد.

همچنین امام رضا(ع) فرمود: «هر کسی در ماه شعبان هفتاد بار استغفار کند، خدا گناهان او را می‌آمرزد گرچه به شماره ستارگان باشد.

دادن صدقه: امام صادق(ع) فرموده است، هر کس در ماه شعبان صدقه‏ بدهد، خداوند آن‏ صدقه‏ را پرورش می‏دهد، همان‌گونه که شما بچه شتر را پرورش می‏دهید و روز قیامت در حالی‌که آن صدقه‏ به بزرگی کوه احد شده است، به او خواهد رسید.

روزه گرفتن: پیامبر(ص) فرمود: شعبان ماه من است و رمضان ماه خدا است. هر کس یک روز از ماه من(شعبان) را روزه بگیرد، روز قیامت شفیع او خواهم بود. هر کس دو روز این ماه را روزه بگیرد خداوند گناه گذشته و آینده او را مورد بخشش قرار می‌دهد.هر کسی سه روز از ماه شعبان را روزه بگیرد، به او گفته می‌شود که عمل خود را از اول آغاز کن.(یعنی به او گفته می‏شود، اعمال گذشته تو آمرزیده شده است، پس مواظب اعمال آینده خود باش…».

همچنین امام صادق(ع) فرمود:

«کسی که سه روز از آخر شعبان را روزه بدارد، و آن‌را به ماه رمضان وصل کند، خدا روزه دو ماه پیاپی را برای او می‏نویسد».

نماز پنج‌شنبه‌های ماه شعبان: پیامبر(ص) فرمود: «آسمان‌ها در هر پنج‌شنبه از ماه شعبان تزیین می‌شود و فرشتگان به خداوند می‌گویند خدایا! کسی که در این روز روزه گرفته است را مورد بخشش قرار بده. و کسی که در این روز دو رکعت نماز بخواند که در هر رکعت یک مرتبه سوره فاتحة الکتاب و صد مرتبه سوره توحید را بخواند و بعد از پایان نماز صد مرتبه بر پیامبر(ص) صلوات بفرستد، خداوند تمام حاجت از امور دین و دنیای او را مورد اجابت قرار می‌دهد…».

صلوات شعبانیه: امام سجاد(ع) در هر روز از ماه شعبان و هنگام زوال و هم‌چنین در نیمه ماه شعبان این دعا را می‌خواند: «اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ شَجَرَةِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعِ الرِّسَالَةِ وَ مُخْتَلَفِ الْمَلَائِکةِ وَ مَعْدِنِ الْعِلْمِ وَ أَهْلِ بَیتِ الْوَحْی…».

ذکر: پیامبر(ص) فرمود: کسی که در ماه شعبان هزار مرتبه «لا إِلهَ‏ إِلَّا اللَّهُ‏ وَ لَا نَعْبُدُ إِلَّا إِیاهُ‏ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ‏ وَ لَوْ کرِهَ الْمُشْرِ…‏» بگوید، خداوند برای او عبادت هزار سال را می‌نویسد و از او هزار گناه را محو می‌کند و در روز قیامت به گونه‌ای از قبرش بیرون می‌آید که صورت او مانند ماه شب چهارده می‌درخشد و خدا او را به عنوان صدّیق حساب می‌آورد.