یکی از مشکلاتی که امروزه دامنگیر قشر گسترده ای از انسان ها گردیده، بیماری های گوناگون است، اما جالب است بدانید نسخه ای بسیار آسان برای رهایی از این مشکل از سوی ائمه اطهار( علیه السلام) برای جامعه بشری در نظر گرفته شده است که بی شک عمل بدان آثار بسیار مفید و سودمندی در پی دارد!در این باره روایت شده است که امیرمؤمنان على بن ابى طالب (علیه السلام) به فرزند خود حسن (علیه السلام) فرمودند:پسرم! آیا دوست داری به تو چند نکته بیاموزم که به کمک آنها از طب و مراجعه به طبیب بى نیاز گردی؟

حسن (علیه السلام) عرض نمود: بله، اى امیرمؤمنان.

حضرت علی (علیه السلام) فرمودند: بر سفره منشین ، مگر آن که کاملا گرسنه باشی و از سفره بر نخیز، مگر در آن حال که هنوز میل خوردن داشته باشی و جویدن غدا را کامل انجام ده و نیز در جایی دیگر بیان می دارند: هر کس در گرسنگى کامل غذا بخورد، غذا را خوب بجَوَد، در حالى که هنوز میل خوردن دارد، غذا را وا گذارد و چون احساس قضاى حاجت کرد، آن را محبوس ندارد، به هیچ بیمارى اى جز بیمارى مرگ، مبتلا نمى شود و همچنین امام على (علیه السلام) در پاسخ به این پرسش که: چرا در قرآن، هر دانشى جز دانش طب وجود دارد؟ فرمودند: همانا در قرآن، آیه اى است که همه طب را یک جا در خود گردآورده است: وَکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ؛ بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید، ( که این خود جامع ترین دستور العمل برای جاوکیری از ابتلا به بیماری های گوناگون می باشد).

آداب غذا خوردن در اسلام

• غذای خود را با نام خدا آغاز كنید.

امام علی (ع): به هنگام غذا خوردن خدای را یاد كنید و از بیهوده گویی اجتناب كنید، زیرا كه طعام نعمت و رزقی از خداوند است و بر شماست كه در آن خدای را یاد كرده و شكر گویید. (فروع كافی، جلد 6، صفحه 296)

امام علی (ع) در سفارش های خود به كمیل : به گاه غذا خوردن از آن كسی نام ببر كه با وجود نام او، دیگر هیچ دردی زیان نمی رساند و نامش، شفای همه بیماری ها و ناتن درستی هاست.(بحارالانوار، جلد 66، صفحه 425، حدیث 41)

امام علی (ع): هر كس خواست غذا بخورد، نام خدا را بر زبان آورد، خوب غذا را بجود و در حالی از غذا خوردن دست بكشد كه هنوز میل به خوردن دارد و به آن احساس نیاز می كند.

امام علی (ع):هر کس که می خواهد غذایی او را آزار ندهد، تا گرسنه نشده ، چیزی نخورد و آن گاه هم که خواست بخورد ، بگوید:
“بسم الله و بالله” (طب الائمه لابنی بسطام ، صفحه 60 )

• غذا را با نمک یا سركه شروع كنید.

امام علی(ع): در شروع به غذا خوردن، نمك بخورید. اگر مردم می دانستند نمك چه خاصیتی دارد هر آینه به جای داروهای مجرب دیگر آن را انتخاب می كردند. (طب الائمه ، صفحه 70)

امام کاظم (ع): سفره ای که در آن نمک نباشد ، بی برکت است . آغاز کردن غذا با نمک ، برای تن درستی ، بهتر است. (الکافی ، جلد 6 ، صفحه 326 ، حدیث 5 )

محمد بن علی گوید: مردی در خراسان خدمت امام رضا (ع) بود. غذایی برای آن حضرت آوردند كه با آن سركه و نمك بود.آن حضرت آغاز غذا را با سركه شروع كردند، آن مرد گفت: قربانت گردم، شما به ما امر كردید با نمك شروع كنیم! آن حضرت فرمودند:
این مثل آن است، به درستی كه سركه ذهن را قوی و عقل را زیاد می كند. (طب و درمان ، صفحه 140)
امام باقر (ع): خداوند به حضرت موسی (ع) وحی كرد كه قوم خود را امر كن غذا را با نمك آغاز و با آن پایان دهند، در غیر این صورت اگر دچار هر بیماری شدند جز خود را ملامت نكنند. ( طب الائمه)
• دست ها را قبل و بعد از غذا بشویید.
امام علی (ع): شستن دست ها قبل از غذا، رزق را زیاد می كند، لباس ها را از آلودگی حفظ می نماید و چشم را تقویت می كند. (خصال، صفحه 612)
حضرت رسول (ص):شستن (دست ها) پیش و پس از غذا ،شفایی برای تن و مایه برکت در روزی است.(بحارالانوار ، جلد 66 ، صفحه 356 ،حدیث 17 )
• سبك و متعادل غذا بخورید.
امام علی (ع): خوراكت را كم كن تا بیماری تو كم گردد. (غررالحكم ،جلد 1 ،صفحه 114)
حضرت رسول (ص) : محبوبترین شما در پیشگاه خدا آن کس است كه كم خوراكتر و سبكتر باشد. (كنز العمال، جلد 15 ،صفحه 261)
حضرت رسول (ص) :یکی از انواع زیاده روی، این است که هر آنچه را دوست داری ، بخوری. (كنز العمال، جلد 15 ،صفحه 263 ،حدیث 40886)
امام صادق (ع): هر گاه مردم در خوراك خود میانه رو باشند، بدن هایشان پایدار و محكم است. (سفینه البحار ، جلد 2 ، صفحه 79)
امام رضا (ع): غذای خود را با سبك ترین غذایی كه بدنت را به اندازه عادتت و بر حسب اقامتگاه و فعالیت ها و زمانه ات تغذیه می كند، آغاز كن.(طب الرضا ،صفحه 15)
حضرت رسول )ص): در حالی غذا بخور كه اشتها داشته باشی و هنگامی دست از غذا بكش كه هنوز اشتهایت باقی است. (بحار ، جلد 62 ، صفحه 291)
امام رضا (ع):هر کس غذای افزون از اندازه بخورد ،این غذا او را سودی نمی رساند ،و هر کس به اندازه بردارد ،این غذا او را تغذیه می کند و سود می رساند .آب نیز چنین است. روش پسندیده برای تو ،آن است که از هر یک از انواع غذا ،در فصل ویژه آن ،بهره بگیری.در حالی که هنوز مقداری میل داری ،از غذا دست بکش ،چرا که این کار ،به خواست خداوند ،برای بدن سلامت آورتر ،برای عقل ذکاوت بخش تر ،و برای خود انسان مایه سبکی افزون تر است.(طب الامام الرضا ،صفحه 14)
امام كاظم (ع): تدبیر غذایی و رژیم خوراكی این نیست كه اصلا چیزی نخوری ولكن رژیم این است كه چیزی بخوری اما سبك. (وسائل الشیعه ، جلد 17 ، صفحه 183)
امام علی (ع): یا كمیل! شكمت را از خوراك پر مكن، برای آب هم جا بگذار و برای هوا هم قرار بده، تا اشتها داری دست از خوردن بردار، اگر این كارها را انجام دادی خوراك بر تو گوارا گردد، همانا تندرستی با كم خوردن و كم نوشیدن است. (تحف العقول ، صفحه 66)
حضرت رسول (ص) : بر حذر باش از آنكه ، بخوری آنچه را اشتها نداری كه باعث حماقت و نادانی می گردد. (لئالی الاخبار ، ش 2)
امام علی (ع): از همیشه سیر بودن و بسیار خوردن بپرهیزید كه این كار بیماری ها و رنج ها را بر می انگیزاند. (غرر الحكم ، جلد 51 ، صفحه 151)
حضرت رسول (ص) : دل های خویش را با زیاد خوردن و زیاد نوشیدن نمیرانید، كه دل چون زراعت است، وقتی آب آن زیاد شد خواهد مرد. (نهج الفصاحه ، حدیث 2489)
امام علی (ع) به فرزندشان امام حسن (ع) فرمودند: چهار كلمه به تو می آموزم كه تو را از درمان بی نیاز سازد: تا گرسنه نباشی غذا مخور و هنوز مایل به غذا باشی دست از آن بردار، غذا را به جا و نیكو بخور (خوب بجو)، هنگامی كه خواستی به بستر روی خود را به بیت الخلاء عرضه كن (به مستراح برو) (خصال ،جلد 60)
• از غذای حرام دوری كنید.
حضرت رسول (ص) : هر كه لقمه ای از حرام بخورد، تا چهل شب نمازی مقبول نگردد و تا چهل روز دعایش مستجاب نشود و هر گوشتی كه از حرام بروید، آتش به آن سزاوار تر باشد. (بحار الانوار ، جلد 66 ، صفحه 314)
• از خوردن غذای داغ اجتناب كنید.
امام علی (ع): غذای گرم را وانهید تا سرد شود، زیرا برای رسول اكرم (ص) غذا حاضر كردند، (ایشان) فرمودند: وانهیدش تا سرد شود و قابل خوردن گردد ، كه خدای عزوجل آتش به ما نمی خوراند و بركت در غذای خنك است.(فروع کافی ، جلد6 ، صفحه322)
• بهتر است در جمع غذا بخورید.
حضرت رسول (ص): محبوبترین خوراكی در پیشگاه خدا چیزی است كه دست ها بر آن زیاد باشد (خورنده آن بسیار باشد.) (نهج الفصاحه ، صفحه 15)
• در ظروف آب و غذا فوت نكنید.
امام صادق (ع): دمیدن در ظرف آب و غذا و در محل سجده مكروه است. ( خصال ، صفحه 158)
امام علی (ع)-درباره آنچه پیامبر نهی فرموده است -:از این نهی کرده که در غذا یا نوشیدنی بدمند.(بحارالانوار، جلد66 ،صفحه400 ،حدیث1)
• مستمندان را هنگام خوردن غذا رد نكنید.
امام علی (ع): چون سفره ی غذا گذارده شد و ، سائل و مستمندی از راه رسید، او را رد نكنید. (محاسن برقی ،صفحه 423)
• شام بخورید، ولو به لقمه ای
امام رضا (ع): شب حتما غذا بخورید، اگر چه مقدار كمی نان باشد، چون باعث قوت جسم می شود. (طب الائمه ،صفحه 65)
امام صادق (ع): خوردن شام راوامگذار،هر چندبه سه لقمه (نان) بانمك باشد.(مکارم الاخلاق،جلد 1،صفحه424،حدیث1447)
حضرت رسول (ص):خوردن شام را وامگذارید ،هر چند به مشتی خرما باشد ،زیرا واگذاشتن آن ،انسان را پیر می کند.(کنزالعمال ،جلد10 ،صفحه46 ،حدیث 28290)
• غذا را خوب بجوید و در خوردن هرگز شتاب نكنید.
امام صادق (ع): غذا خوردن را طولانی كنید، زیرا لحظات آن از عمرتان محسوب نمی شود. (سفینه البحار ،جلد 1،صفحه 27)
حضرت رسول (ص):-در بیان آداب غذا خوردن-اما آداب آن ،کوچک کردن لقمه و جویدن کامل است.(بحارالانوار،جلد66 ،صفحه 415 ،حدیث 14 )
• سعی كنید هنگام راه رفتن چیزی نخورید.
امام صادق (ع): در هنگام راه رفتن چیزی نخورید، مگر آنكه مجبور باشید.(روضه المتقین ،صفحه 524)
• سبزی را فراموش نكنید.
حضرت رسول (ص): سفره های خودتان را با سبزی ها بیارایید، زیرا انواع میكروب ها را نابود می سازد. ( طب النبی، صفحه 3)
امام صادق (ع): برای هر چیز زینتی است و زینت سفره، سبزیجات است. (بحار الانوار ،جلد 66 ،صفحه 199)
• بهتر است غذا های ریخته شده بر روی سفره را بخورید.
امام علی (ع): اموری موجب رزق و روزی انسان می شود كه از جمله آن امور خوردن غذاهای ریخته شده بر سر سفره است. (طب و درمان ، صفحه 49)
• در خوردن و نوشیدن از اسراف بپرهیزید.
خداوند سبحان در قرآن كریم می فرماید: بخورید و بیاشامید ولی اسراف نكنید كه خداوند اسراف كنندگان را دوست ندارد. ( اعراف ،آیه 31)
• پایان هر غذا شكر گزاری از نعمت های خدا را فراموش نكنید.
خداوند سبحان در قرآن كریم می فرماید: ای كسانی كه ایمان آورده اید، از خوراكی های پاكیزه ای كه روزی شما قرار داده ایم بخورید، سپاسگزار خدا باشید، اگر او را عبادت می كنید. (بقره ، آیه 172)
• پس از صرف غذا كمی استراحت نمایید.
امام صادق (ع): به پشت خوابیدن، پس از خوردن غذا، بدن را فربه و غذا را هضم می كند و ناراحتی را برطرف می گرداند. (سفینه البحار، جلد 1 ،صفحه 27)
• هرگز با شكم پر حمام نكنید.
امام رضا (ع): با شكم پر حمام نگیرید چون سبب تولید قولنج می شود. (رساله ذهبیه 29-26)
• صبحانه بخورید
امام صادق (ع):چون نماز صبح را خواندی ،پاره نانی بخور تا با آن :دهان خویش را خوش بو سازی ، حرارت خود را فرو بنشانی، دندان هایت را استوار سازی، لثه ات را استحکام بخشی، روزی خویش را به چنگ آوری و خوی خود را نکو سازی.(الدعوات، صفحه140، حدیث352)
امام علی (ع): در پاسخ به سوال كسی كه پرسید چه چیز باعث طول عمر می شود، فرمودند: خوردن غذای كافی در هر بامداد.
امام صادق (ع): مومن را بایسته است كه تا غذا نخورده (صبحانه)، از خانه بیرون نرود؛ چرا كه این كار به او استواری بیشتر می دهد. (بحارالانوار، جلد66، صفحه341، حدیث3)
ربیع الابرار:واگذاردن ناشتایی، مایه بیماری است.(ربیع الابرار، جلد2، صفحه747)

• خوردن میوه

به نقل از فرات بن احنف از امام صادق (ع):هر میوه ای آلودگی به همراه دارد. پس اگر خواستید میوه بخورید، آن را با آب بشویید. (الكافی، جلد 6، صفحه 350،حدیث 4)

امام علی (ع): وقتی پیامبر خدا میوه ای نو می دید، آن را می بوسید و روی چشمان و دهانش می نهاد و سپس می گفت “خداوندا! چنان كه آغاز این میوه را در عافیت به ما نشان دادی، پایان آن را نیز در عافیت به ما بنمایان” (بحار الانوار، جلد 66، صفحه 119، حدیث 10) حضرت رسول (ص):میوه را در ایام دولتش (در فصل آن) بخور و برترین میوه ها، انار و ترنج است. (الدعوات ،صفحه 159، حدیث 436) حضرت رسول (ص): هر كس تنها یك نوع میوه را بخورد، بهتر است. (بحار الانوار ،جلد 66، صفحه 123، حدیث 15) حضرت رسول (ص): میوه ها را جدا جدا بخورید. (جامع الاحادیث للقمٌی، صفحه 108)

منابع:
1-علامه مجلسی. بحار الأنوار ،ج ٦٢ : ٢٦٧.
2-شیخ صدوق. الخصال: ٢٢٩.
3-طبرسی. مکارم الأخلاق، ج ١: ٣١٤.
4-محمّدى رى شهرى. دانشنامه احادیث پزشکی، ج1: 88.