آیین چهارشنبه سوری نیز از جمله رسومی است که گفته می شود از دیرباز در جامعه ایرانی رواج داشته و شیوه و فلسفه خود را دارد. جبران ضعف، سستی و نادانیِ انسانی از طریق آتش؛ افروختن هفت بوته به نشانه ی هفت روز هفته و اجرای مراسم قاشق زنی برای کمک به نیازمندانی که از اسباب شادیِ شبِ عید محروم اند را از دلایل این رسم برشمرده اند.

در نَقلی دیگر گفته می شود که آتش، در ایران قدیم، مقدس و همپایه فرزند اهورا مزدا شمرده می شد. از این رو پیش از نوروز به آتشکده ها می رفتند و آتش بر می افروختند و چون طبق برخی نَقل ها در ایران هفته نبود، این مراسم در سیصدوشصتمین روز سال (روز بیست و ششم اسفند ماه) برگزار می شد و معتقد بودند دراین روز فَروَرهای (ارواح) نیاکان به زمین فرود می آیند و این آتش برای راهنمایی آن ها است. (1)

* تایید صله رحم و دید و بازدید نوروز توسط پیامبر(ص)

رواج اعمال و فرهنگ های صحیح و پیش برنده (به دور از ملّی بودن یا نبودن یک فرهنگ) که سنّت درستی را پایه گذاری کند و انسان را به مسیر پیشرفت سوق دهد، امری پسندیده و ستایش شده است و متون دینی نیز مؤید این مطلب می باشد. چه آنکه وقتی به پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلّم) در مورد سنّت صله رحم و دید و بازدید نوروز و هدیه دادن در این ایام گفته شد، ایشان اینگونه فرمودند:

فَنَيرِزُوا إن قَدَرتُم كُلَّ يَومٍ يَعني تَهادَوا و تَواصَلُوا فِي اللَّهِ؛ اگر می ‏توانيد هر روز را نوروز كنيد؛ يعنى در راه خدا به يكديگر هديه بدهيد و با يكديگر پيوند داشته باشيد. (2)

اما سال هاست اعمالی در ایام چهارشنبه سوری مشاهده می شود که نه نَقلی برای آن ها سراغ داریم و نه دلیلی عقلی و منطقی این گونه رفتارها را توجیه و تفسیر می کند.

* وقتی چهارشنبه سوری از کمک به نیازمندان به مردم آزاری تبدیل می شود

زشت کردن فضای شهری، ترساندن و آزار دیگران، تخریب و آسیب رساندن به مکان ها و اموال عمومی و خصوصی و … کار را به جایی رسانده که برخی باید از قبل برنامه ریزی کرده و زودتر خود را به منزل یا یک مکان امن برسانند تا در این روز در خیابان نباشند و حداقل از آسیبِ جسمیِ مستقیمِ آن در امان بمانند؛ اگرچه از صدای انفجارهای مهیب آن، آسایشی را نمی توانند برای خود متصوّر باشند.

واژه چهارشنبه سوری دیگر معنای «چهارشنبه سوزی» گرفته و ما هرسال منتظریم تا آمار تلفاتِ امسالِ این جشن -که بیشتر به «جنگ» شبیه است- را با سال گذشته مقایسه کنیم تا شاید کمتر شده باشد.

سکته های قلبی، مشکلات تشنّجی، سقط جنین، سوختگی های شدید، قطع عضو و مرگ از آورده های چهارشنبه سوری برای مردم است.

ارائه شاهد و مثال در این مقال گزافه گویی است؛ چه آنکه همه ما انبانی از حوادث گوناگون در این ایام را در حافظه خود ذخیره داریم. اما آنچه که مهم است عبرت گرفتن از آن و تامل و تفکر در فلسفه ی رسوم نقل شده و یادآوری آن برای کسانی است که شاید در معرض این حوادث قرار داشته باشند و بی خبر از همه جا سوژه های چهارشنبه سوزی جدید را خلق کنند.