در آیه 6 سوره مائدة به آنچه باعث پاکیزگى جان انسان مى گردد، اشاره شده است و قسمت قابل ملاحظه اى از احکام وضو و غسل و تیمم که موجب صفاى روح است، تشریح گردیده، نخست خطاب به افراد با ایمان کرده، احکام وضو را به این ترتیب بیان مى کند:

«اى کسانى که ایمان آورده اید هنگامى که براى نماز بپا خاستید صورت و دستهاى خود را تا آرنج بشوئید و قسمتى از سر و همچنین پا را تا مفصل (یا برآمدگى پشت پا) مسح کنید».

(یا ایها الذین آمنوا اذا قمتم الى الصلوة فاغسلوا وجوهکم و ایدیکم الى المرافق و امسحوا برؤسکم و ارجلکم الى الکعبین).

span style="color: #0000ff; font-family: tahoma,arial,helvetica,sans-serif; font-size: medium;">در این آیه حدّ دست که باید در وضو شسته شود، «تا آرنج، ذکر شده زیرا مرافق جمع «مرفق» به معنى «آرنج» است، و چون هنگامى گفته شود دست را بشوئید ممکن است به ذهن چنین برسد که دستها را تا مچ بشوئید، زیرا غالباً این مقدار شسته مى شود، براى رفع این توهم مى فرماید، تا آرنج بشوئید (الى المرافق).

و با این توضیح روشن مى شود. کلمه «الى» در آیه فوق تنها براى بیان حدّ شستن است نه کیفیت شستن، که بعضى توهم کرده اند و چنین پنداشته اند که آیه مى گوید: باید دستها را از سر انگشتان به طرف آرنج بشوئید (آنچنانکه در میان جمعى از اهل تسنن رائج است).

توضیح اینکه این درست به آن مى ماند که انسان به کارگرى سفارش مى کند دیوار اطاق را از کف تا یک متر، رنگ کند، بدیهى است منظور این نیست که دیوار از پائین به بالا رنگ شود، بلکه منظور این است که این مقدار باید رنگ شود نه بیشتر و نه کمتر.

بنابراین فقط مقدارى از دست که باید شسته شود در آیه ذکر شده، و اما کیفیت آن در سنت پیامبر(صلى الله علیه وآله) که بوسیله اهلبیت به ما رسیده است آمده است و آن شستن آرنج است به طرف سرانگشتان.

کلمه «بـ» که در «برؤوسکم» مى باشد طبق صریح بعضى از روایات و تصریح بعضى از اهل لغت به معنى «تبعیض» مى باشد، یعنى «قسمتى» از سر را مسح کنید که در روایات ما محل آن به یکچهارم پیش سر، محدود شده و باید قسمتى از این یکچهارم هرچند کم باشد با دست مسح کرد ـ بنابراین آنچه در میان بعضى از طوائف اهل تسنن معمول است که تمام سر و حتى گوشها را مسح مى کنند، با مفهوم آیه سازگار نمى باشد.

قرار گرفتن «ارجلکم» در کنار «رؤوسکم» گواه بر این است که پاها نیز باید مسح شود نه اینکه آن را بشویند (و اگر ملاحظه مى کنیم «ارجلکم» بفتح لام قرائت شده بخاطر آن است که عطف بر محل «برؤوسکم» است نه عطف بر «وجوهکم»)(1).(2)

1 ـ شک نیست که در میان «وجوهکم» و «ارجلکم» فاصله نسبتاً بسیار است و لذا عطف بر آن بعید به نظر مى رسد به علاوه جمع کثیرى از قراء نیز «ارجلکم» را با کسره خوانده اند.

2 ـ تفسیر نمونه 4/285